ارتباط آوایی- محتوایی(فنوسمانتیک) در قرآن

دانش فنوسمانتیک یا همان دانش معناشناسی آوایی از جمله دانش های نوین می باشد که به تازگی مورد توجه اندیشمندان قرآنی قرار گرفته است. معناشناسی آوایی عبارت است از: ایجاد ارتباط میان آواها و متغیرهای حاصل از آن ها با مدلول های معنایی جهت ایجاد سطوح های مختلف معنایی و تصویر سازی ذهنی برای مخاطب از مراد جدی و حالات و صفات گوینده. دانش معناشناسی آوایی متشکل از: سه بخش آوا، معنا و رابطه میان این دو می باشد. این دانش در دو حوزه اصلی پی گیری می شود: نخست: کشف نشانه های آوایی و ارتباط آن ها با معانی که سبب کشف مدلولی جدید و تصویر سازی ذهنی از معانی می گردد و دیگر معناشناسی آوایی واژگان و جملات که در این قسم آواها خود نشانه هایی در جهت کشف معنا می باشند. دانش معناشناسی آوایی از لحاظ آوا به دو دسته آوای بیرونی و درونی در قرآن کریم تقسیم بندی می شود. منظور از آوای درونی، آوایی است که با استفاده از صنایع بدیع لفظی و ترکیب واژه با واژگان دیگر به وجود می آید. صنایعی که باعث می شوند، واژگان به وسیله تشابه و هماوایی هر چه بیشتر مصوت ها و صامت ها به یکدیگر وابسته شوند و بین آن ها رابطه آوایی محسوسی ایجاد شود؛ به عبارت دیگر آوای درونی، آوایی است که در سطح ترکیب واج ها و واژگان و رابطه موجود میان آن ها قرار دارد. بر این اساس این نتیجه بدست می آید که مهمترین جلوه های آوای درونی در قرآن را می توان شامل مواردی همچون : فاصله، چینش واژگان در آیات، واژه آرایی، طول آیات و ... دانست. آوای بیرونی قرآن آوایی است که از دل واژگان نشأت می گیرد. به عبارت دیگر آن چه که در آوای بیرونی و ارتباط آن با محتوا مطرح است موسیقی و آوای واژه و کلمه است. این ارتباط در قرآن کریم در قالب های مختلفی همچون: واکه ها و مد، صفات و مخارج واج ها، حذف و زیادت در واج ها، حروف و تداعی معنایی خاص، ابدال و ادغام، نام آوا، واژگان غریب و ... می باشد. بررسی آیات قرآن از این دیدگاه اثراتی را به دنبال دارد که مهمترین آن ها عبارتند از: کشف جنبه ای از اعجاز قرآن، روش شناسی ویژه ای برای فهم متن، تصویر سازی برای مفاهیم قرآنی، تکثیر معنا و ... .